Dominant köpek nedir? Erkek Weimeraner ve Rotweiller’lar akla ilk gelenler. Pek çok insanın eğitim kurslarına katılmalarının ana nedeni evde kontrolü ele geçirmiş bir köpeğe sahip olmalarıdır. Bu, yukarıda bahsedilen ırklardan biri ya da küçük bir Yorkshire teröristi olabilir. Dominant köpeğin fiziksel olarak güçlü bir köpek olması gerekmez. Tüm o, odaya kimin girip kimin giremeyeceğine karar veren küçücük köpekleri düşünün bir kere. İnsanların ekspres servisi için üretilmiş ırkların genetik olarak resesif olduğuna da sakın inanmayın. Kesinlikle oldukça dominant olan iki Border Collie’ye sahiptim. Bu ırk her zaman her istediğinizi yapmaya hazır eğitilmiş olarak size gelmez. Aslında dominant köpekler neredeyse her ırktan çıkabilir. Komşunuzun köpeği tasmasını çekiştirmeden yürüdüğü, çağrıldığında geldiği ve nadiren düzeltmeye gereksinim duyduğu için kendinizi aptal gibi hissedebilirsiniz. Öte yandan, günde saatlerinizi verdiğiniz ve sayfalarca pedigriye sahip şampiyonunuz sokakta sizi hala parmağında oynatabilir. Üzülmeyin. Haydut köpeğiniz bir evliya olmasa da karakter sahibi bir hayvana dönüşebilir. Belki de bir gün onla gurur duyabilirsiniz. Her şeyden önce köpek dostunuza onun sürü lideri, kıdemli partneri, tanrısı, idolü, yaşama nedeni ya da ne derseniz deyin olduğunuzu ikna etmeniz gerekmektedir. Bir süredir ipler onun elindeyse tacından feragat etmekte isteksiz davranacaktır. Yine de bu başarılabilinir. Yıllar içinde dominant köpeğin eğitiminde pek çok yöntem geliştirilmiştir. Niyetinizi zorlayarak kabul ettirebilirsiniz. Köpek çok büyük değilse ve üzerinizde eğitim giysisi varsa bu işe yarayabilir. Pek çok eğitimci köpekleri teslim olmaya zorlayabilir. Fakat biz sıradan, köpeğin kendisini ısırmasından korkan ve Atilla Han’ın köpek versiyonu yerine bir dost isteyen insanlardan bahsediyoruz. Belli bir süre köpeğin hareket alanı evin belirli bir bölgesiyle sınırlandırılmalıdır. Belki de köpek yatak üzerinde uyumaya alıştırılmıştır. Bu alışkanlığın en baştan itibaren önüne geçilmelidir. Sadece sürü liderinin yani sizin en iyi uyuma noktasını seçmeye hakkı vardır. Köpeğiniz izinsiz sizin bölgenize girmemelidir. Lider olarak yerinizi onun gözünde tam olarak sağlamlaştırmadan evin belli bölgelerine girişini engelleyebilirsiniz. Ancak istediğinizde siz onun bölgesine girebilirsiniz. Bu arada duyarlı olup ona gerekli huzur ve rahatlığı sağlamayı da ihmal etmeyin. İtaat etmesi gereken belirli kurallar koyun. Her kapıdan sizden önce fırlamak isteyecektir. Beklemesini sağlayın ve sadece hazır olduğunuzda onu yanınıza çağırın. Gerekiyorsa kayışını takıp onu engelleyin. Size yardım edecek birilerini bulun ya da onu güvenli bir yere bağlayabilirisiniz. Bazen yumuşamak isteyebilirsiniz. Unutmayın ki eğitim zaman alır. Bu anlarda kendinize aslında köpeğinizin gerçekten kontrolü ele geçirmek istemediğini hatırlatın. Sabırlı olun. Böylesine değerli bir şey kolay olamaz. Eğitim köpeğinize sahip olabileceğinden daha fazla özgürlük sağlayacaktır. Diğer bir dominant köpek numarası da üzerinize atlayıp patisi ile sizi dürtüklemesidir. Çoğu insan bunu arkadaşça bir hareket olarak görür. Gerçekten de öyledir. Fakat sadece siz köpeğinizin ne zaman üzerinize zıplayacağına karar verebildiğinizde. Patilerini üzerinize koyduğunda sizi onun astı olarak görmeye başlayabilir. Sürüsündeki astlarına hakimiyetini göstermesinin yöntemlerinden biri de budur. Bu arada köpeklerimin üzerime çıkıp oyun oynadıklarından bahsetmeliyim; fakat ben sürü lideriyim. İstediğini elde etmeye alışmış bir köpekle iyileştirici önlemler almak şarttır. Ona oturmasını ve komutla üzerinize atlayabileceğini öğretin. İtaat ettiği için onu ödüllendirin. Kısa sürede ondan ne istediğinizi anlayacaktır. Dominant bir köpeğin insanlara davranış biçimi genellikle oldukça zekicedir. Bahçeye çıkmak isteyip sizi koltuğunuzdan kaldırdıktan sonra dışarı çıkmayı reddedebilir. Dizinize patisini koyarak ilginizi çekmeye çalışabilir ya da burnuyla okuduğunuz gazeteyi itebilir. Bu ve benzeri pek çok davranış, dominant köpeğinizin lider olarak kendisini ilan etme yöntemleridir. Gerektiği zamanlarda itaatkar ve kontrol altındaysa bu tür davranışları şirin bulabilirsiniz. Ama biz burada şirinden başka her şey olabilecek bir asiden bahsediyoruz. Rölatif olarak faydalı bir egzersiz de uzun yat ve bekledir. Aslında bu bir “bekle” egzersizi değildir. Komut gerekmemektedir. Tüm yapmanız gereken köpeğinizi yatırıp istediğiniz süre içinde onu o şekilde tutmaktır. Çok dominantsa direnecektir; fakat ısrarcı olmalısınız. Bu egzersizi başta kayışı ile yapabilirsiniz. Başta kısa sürelerle bağlasanız da daha sonra yarım saate kadar bu süreyi uzatabilirsiniz. Bu size biraz sıkıcı geldiyse en sevdiğiniz televizyon programı ile aynı zamana getirebilirsiniz. Belirli bir rutin oluşturun ve çok zaman geçmeden savaşı kazandığınızı göreceksiniz. Fakat bunu ufak bir yavru ile yapmayacak kadar da duyarlı olmalısınız. En baştan itibaren doğru şekilde ele aldıysanız bu tür bir egzersizi sağlamak kolay olacaktır. Oyun ile eğitime gerçekten inanmama rağmen oyunlar dikkatle kontrol altında tutulmalıdır. Dominant bir köpeğin oyunlarda kazanmasına asla izin verilmemelidir. Eğer köpek aşırı derecede dominant ise tamamıyla bu oyunlardan kaçınılmalıdır. Oyuncağını size geri teslim ettiği sürece arama oyunları eğlencelidir. Eğer geri vermiyorsa uzatmalı bir kayış ile itaat eğitime geri dönmelidir. Özgürlük kazanılmak zorundadır. Onunla çeşitli itaat egzersizleri yapın. Ondan eğitim için günde en az 10 dakikalık konsantrasyonunu isteyin. Her şey süratle, kayışlı ve kontrol altında şevkle yapılmalıdır. İtaat eğlencelidir; fakat fazla enerji ve konsantrasyon gerektirdiğinden kalabalık bir ortam tavsiye edilmez. 10 dakika sonra yorulmamış ya da hala bir molaya hazır değilseniz ya süper zindesinizdir ya da yeterince sıkı çalışmamışsınız demektir. Almaya hazır değilseniz size tüm enerji ve bağlılığını vermesini köpeğinizden umamazsınız. Sıkı eğitim sonucunda saatli bir bombaya dönen köpekler biliyorum. Bu köpeklerden biri bayan sahibinin yan yana hiç bir erkek sokmamasıyla ün salmıştı. Gerçekten iri bir köpekti ve tavrı ciddiye alınmak zorundaydı. Sahibi onu çok sevmesine rağmen hayatını bir felakete çevirmişti. Sahibi bunun üzerine hiyerarşik olarak statüsünü alta çekecek ciddi karalar aldı. Kolay olmasa da onu eğitmeyi başardı ve birlikte yarışmaya katıldılar. Burada başarı bir kez sahibinin liderliğine tamamen boyun eğince daha mutlu bir köpek olmasıydı. Yoğun eğitim, uzun bir “yat-bekle” ve yatak odanıza girmesini engellemenizin yanı sıra dominant bir köpeği eğitmenin başka yöntemleri de vardır. Bu günden itibaren hiç bir şeyin mülküne sahip olmaması bunlardan biridir. Tüm oyuncakların kontrolü de artık size ait olmalıdır ve oynama zamanlarına siz izin vermelisinizdir. Siz yemek yerken sofraya yaklaşması söz konusu olmamalıdır. Lider her zaman önce yer. Şu andan itibaren dikkatinizi çekmeye yönelik tüm teşebbüslerini görmezden gelmelisiniz. Tüm kontakları başlatan taraf siz olmalısınız. Bu işin belki de en zor kısmıdır. Bu köpeğinizin iyiliği için olduğundan duygularınıza gem vurmak zorundasınız. Yine de ne olursa olsun ilk hareketi siz başlattığınız sürece hiç bir şey köpeğinize sarılmanıza engel olmamalıdır. Herkes dominant bir köpekle başa çıkamayabilir; fakat kimse bundan zarar görmemelidir. Başarılı olursanız ödülü büyüktür. Tüm yapmanız gereken nerede durması gerektiğini bilen bir köpeğin daha mutlu olacağını kendinize söylemektir. Barbara Coledge ‘in http://dspace.dial.pipex.com/town/square/tac61/dominent.htm sayfasından çevrilmiştir. Dominant köpekler her ırktan çıkabilir. Bu yavrular diğer kardeşlerine göre daha dediğim dedik, kontrolü ele geçirmeye daha hevesli aktif ve patronvari bireylerdir. Kontrol edilmediklerinde yani aile içinde hiyerarşik olarak diğer aile bireylerine göre üst sıralara yükseldiklerini hissettiklerinde problem çıkarabilirler. Aşağıdaki makale bir Colie ya da Pekingese yavrusu için de faydalı olacaktır. Dominant Yavrular için Egzersizler Bull Terrierlerin dominant karakterleri, eğitim döneminde potansiyel bir problem olarak ortaya çıkabilir. Aşağıda bir Bull Terrier yavrusuyla düzenli olarak yapabileceğiniz bir kaç egzersiz sıralanmıştır. Faydalı olacağını umuyoruz. Yanaklarından yakalayıp yavru gözlerini sizden kaçırıncaya kadar direk olarak gözlerinin içine bakın. Yine aynı egzersize dayalı olarak evde aile üyeleri yerde bir daire oluşturup sıra ile yavruyla aynı egzersizi tekrar edin. Böylece yavrunun aile bireylerinin dominant olduğu fikrini kabul etmesi sağlanacaktır. Yavrunun direnmesi durumunda kararlı; fakat canını yakmadan hafifçe yanaklarından yakalayıp ayaklarını yerden keserek ısrarla teslim oluncaya kadar göz kontağınızı üzerinde tutabilirsiniz. Amaç acı vererek sizden korkmasından çok sizin ailedeki yerinizin ondan yukarda olduğunu ona anlatmaktır. Yavrunun annesi gibi davranın. Yanlış hareketinde ensesinden yakalayıp onu sarsarak sırt üstü yatıp size teslim olması için onu zorlayın. Bu sırada onu yerde tutarak sert bir tonda “Hayır” deyin. Bu, annesi yanında olsaydı yapacağı şeyin aynısıdır. Köpek tamamen teslim olup sakinleşinceye kadar onu serbest bırakmayın. Bu hareketi, bazı bariz hataların üzerine yaptığınızda “Hayır” ile daha kolay ve etkili bir biçimde bağdaştırabilir. Lider “Alfa” statünüzü pekiştirmek için sürü hiyerarşisini takip etmeniz de bir başka yöntemdir. Köpeğiniz önce sizin yemeğinizi yemenizi beklemeden onu beslemeyin. Kapılardan önce siz girip çıkın. Yatağınızı paylaşmasına izin vermeyin vs. Yine bir sürü hayvanı gibi düşünmeniz gerekiyor. Köpeğiniz aile içinde hiyerarşik olarak yerini tamamen öğrenmediği sürece bu egzersizlere devam edin ve gerektiğinde tekrarlayın. Yavru canınızı yaktığında yüksek bir sesle , özellikle de çocuklarla oynarken, canınızın yandığını belirten bir ünlemle bunu ona anlatabilirsiniz. Durum dominant karakterinden kaynaklanıyorsa faul yaptığı için hemen oyunu kesin. Yavru sakinleşince tekrar başlayın. Bu ona eğlence ile iyi davranışı arasında bağ kurmasına yardımcı olacaktır. Erişkin bir köpekle bile yapabileceğiniz bu egzersizin adı “sakinleş” tir. Bacaklarınız V şeklinde açarak yere oturun. Köpeğinizi kafası kucağınızda olmak üzere sırt üstü yatırıp çenesini ellerinizle yumuşakça tutun. Egzersizin önemli tarafı: ayakları ile size dokunmasına izin vermemektir. Patileri ile sizi tutmaya çalıştığında yavaşça itin. Başını yine hafifçe tutarak üzerine eğilip gözlerinin içine bakın. Hafifçe onla konuşup “sakinleş” komutunu tekrarlayın. Derin bir iç geçirip gözlerini sizden kaçırdığında size teslim olmuş demektir. Televizyon seyreder ya da dinlenirken kucağınızda sakince yatmasından daha sonra ikiniz de çok zevk alacaksınız. “Otur”, “Yat” ve ” Bekle” komutlarını yavru daha küçükken öğretmeye başlayın. Eğitimi kolaylaştırmak için ödül yiyecekleri kullanın. Bu, çocukların da eğitime katılıp yavrunun üzerinde hakimiyet kurmayı öğrenmesini sağlayabilir. “Yat-Bekle”, yaramazlık yaptığında ya da sizin kendinize zaman ayırmanız gerektiğinde faydalanacağınız bir komuttur. Buna bir bull terrieri ikna etmek güç olsa da… Yavru henüz çok küçükken onu kucağınıza alın. Diğer elinizle yeterince baskı uygulayarak patilerine ve tırnaklarına tek tek dokunun. Ardından yavrunun dudaklarını kaldırın, ağzını açın; hafifçe gözlerinin etrafında parmaklarınızı dolaştırın sonra kulaklarını elleyin. Bu gezintiyi sonra sırtından kuyruğunda bitirin. Yavrunun bunu sevmek değil de bir çeşit muayene olarak görmesi önemlidir. Amaç kontrolün tamamen sizde olduğunu ve tüyleri taranıp, tırnakları kesilirken uslu durmayı en baştan öğrenmeye başlamasıdır. Çocuklar dahil evdeki herkes bu egzersizleri uygulamalıdır. Evdeki erişkinlere kaşı resesif davranan; fakat çocukları domine etmeye çalışan bir erkek bull terrier kısırlaştırıldıktan sonra sorunu sona ermiştir. Unutulmaması gereken şey, çocuğun bu egzersizleri iyi anlayıp uygulayabileceğinden emin olmaktır. Çocukların beden dili köpeklerin onların liderliğini kabul etmelerini sağlayacak mesajdan çoğunlukla yoksundur. ERİŞKİN KONTROLÜ OLMADAN HİÇ BİR ÇOCUK BU EGZERSİZLERİ UYGULAMAMALIDIR. Umarız bu tavsiyeler size de faydalı olur. Kontrol edemeyeceğinize inandığınız problemlerde bir uzmana başvurmaktan kaçınmayın. Barbary Coast Bull Terrier Klübü’nün izniyle http://www.bullterrier.org/~barbary/training.html ‘den tercüme edilmiştir.